Acts 7

Stepanomna Pɨtapɨta Omni Yɨt

1Seg re ket, yɨna mopyam sɨ rɨga Stepanond yerkitonj da, “Mɨnda onggɨtyam yɨt re ɨmɨnjog im?” 2Sɨ Stepano mɨra amninonj da, “Kor nany dɨde yɨngganwar, ɨ kor bꞌuwar! Wɨn nutkunda! Mera bꞌu Abraam naskand yɨbnonj ade Mesopotamiya wa. Ɨ re ton maka menon yokatonj Aran wa, bꞌogɨl ɨnyomarena God pɨtapɨta awonj ti pɨlwa. 3Ɨ Ton ket Abraamɨnd yomnonj da, ‘Man topenjɨt moina gou ke dɨde moina gu rɨga wa pɨlke, ɨ menon okasɨt onggɨt gou wa rɨna ra kon motouyaen.’ 4Ɨ ton ket Kaldaya gou yɨraronj, ɨ yikonj de Aran wa wɨmenam. Re ton Aran gowɨnd yɨbnenenonj, ti bꞌu uj awonj. Sɨ ɨngkenaemb ket God Abraamɨnd yiyonj wɨmenam de onggɨt Kanaan gou wa rokasim re yu wɨn wekenyɨt. 5Ajɨ God makwa ngai ti yokawonj sobijogjog gou kɨpol ti owabɨndena iyoyɨm. Ɨ ti re maka yɨpa tina oraki bꞌɨga yɨbnawonj, ajɨ God tɨrɨr yɨt tin yomnonj da, ‘Kon ɨta motkaen dem onggɨtyam gou rokate re man mɨbnyɨt man dɨde moina kus ke bꞌɨgawar kɨma owabɨndenam.’ 6Ɨ God kwa tin yomnonj odede da, ‘Moina kus ke bꞌɨgawar opima bꞌenga rɨgaina gowɨnd obayam taukanj dem. Ɨ onggɨt gou yonggyamwar rɨgap towaina wɨko rɨga mim tamnenanj dem ɨ ket towa pɨlɨnd nenegɨrjog mɨle tamnɨkenenauranj dem powa andred (400) kemag kɨma. 7Ɨ ket Kon ɨta negɨr ma bꞌɨsagɨka omnɨken dem onggɨt kantrim pɨlɨnd yet ra wen wɨko rɨgam tamneniny dem.’ Ɨ dɨde kwa God yomnonj da, ‘Ɨ onggɨt kak ke ket opima moina bꞌɨgawar topendanj dem onggɨt kantri ke, ɨ tɨtekanj dem dɨkɨnd onggɨt gowɨnd, ɨ dɨde ket ton opima Kor pɨlwa kumsos bꞌamka tuweny dem.’ 8Ɨ God Abraamɨm outɨnti tɨrɨr omnijog yɨt yokawonj Tina obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle omnɨkam. Sɨ re ton bꞌɨga yorakonj Isak dɨde re Isak eitɨm (8) bibɨr yokatonj, ton ket Isakɨm pɨlɨnd God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle yomnɨkonj. Ɨ re Isak bꞌɨga yorakonj Yakob, todaka ti bꞌɨga Yakobɨm pɨlɨnd kea onggɨtyam mɨle yomnɨkonj. Ɨ kwa re Yakob bꞌɨga arakinonj meraina twelp (12) bꞌuwar, toda kwa kea towa pɨlɨnd onggɨtyam mɨle yomnɨkonj.

9“Ɨ meraina bꞌuwarɨp towa yɨnggan Yosepɨnd nonyɨk yɨponeneno, ngɨrpu tin wɨko rɨgam yosogo yɨpa Ejipt rɨgam pɨlwa. Ajɨ re ton ket Yosepɨnd yiyonj de Ejipt wa, God kea ton kɨma bꞌinkenenonj. 10Sɨ re Yosep jogjog bꞌengabenga bebɨg kɨma bꞌɨdgotnena akateneninonj, God kea tin yopendenenonj onggɨtyam komkesa bꞌɨdgotnena ke. Ɨ kwa Ton ti yokawonj bꞌogɨl multekɨp, sɨ ɨngkenaemb ton bꞌogɨl bꞌugowa yɨt yogoninonj Ejipt kantri mopyam king Paraom. Sɨ onggɨt penaemb ɨtemb king Parao tin ukoi singi yiyenenonj, dɨde ton ket gabmani mopyam danda yokawonj wɨp iyoyɨm Ejipt kantri dɨde komkesa tina wɨko rɨga tina met wɨngɨrɨnd. 11Ɨ onggɨt wɨnɨnd kea ukoi sou pɨta awonj komkesa Ejipt dɨde Kanaan gou wɨngɨrɨnd, sɨ ukoi bebɨg kɨma bꞌɨdgotnena na aukonj. Sɨ onggɨt penaemb mera bꞌuwarɨp daka ma rɨrɨr na owou odarkam aukɨto. 12Ɨ re Yakob utkundonj da owou opima de Ejipt wa, ton ket yiyata kɨma mera bꞌuwar etmɨkurinonj Ejipt wa owou okatam. 13Ɨ re ton nɨmogɨm menon yokato Ejipt wa, Yosep wumɨr amninonj ti nanywar da, ‘Kon re wa yɨnggan en.’ Ɨ omandemb ket Ejipt kantri mopyam king Parao daka bꞌobogɨl wumɨr yokatonj Yosepɨmna gu rɨgawar gatab. 14Ɨ ket Yosep ti nanywar etmɨkurinonj ti bꞌuɨm pɨlwa, ɨ engaukinonj ti bꞌu Yakob dɨde komkesa tina sebenti paib (75) gu rɨga menonɨm de Ejipt wa. 15Sɨ ket Yakob Ejipt wa yikonj komkesa ti konggawar dɨde bꞌɨgawar kɨma. Ɨ ton dɨde mera bꞌuwar ademb Ejipt wa uj aukɨto. 16Ɨ ton ket towaina ujgɨm eito Sekem wa Kanaan eriyand rɨna re Abraam naskand yɨpa gou kɨpol wulkɨp ke yokatonj Amorɨmna bꞌɨgawar wa pɨlke, ɨ ket ademb jɨ aramkenento onggɨt yɨpaina gopmet wa rɨna re Abraam yoskonj.

17“Sɨ re ket God ma tɨrɨr omni powa andred (400) kemag wus wa auka ikonj rɨna re God Abraamɨnd tɨrɨr yɨt yokawonj ɨtendam Kanaan wa, meraina Israel rɨga kea bꞌusmurento dɨde ukoi warabag auka wuwenonj Ejiptɨnd, 18ngɨrpu yɨpa bꞌenga rɨgat king pɨpmet yokatonj Ejiptɨnd yet re ma wumɨr na yɨbnonj Yosepɨm gatab. 19Ton bꞌanygɨnena nya ke meraina gu rɨga amneninonj. Ɨ ton ket mera bꞌuwar wa pɨlɨnd negɨrjog bꞌingawa yɨt yoramitonj towaina sisɨl ukuki bꞌɨga oramitenam de bau wa, nokɨm da ɨdenat onggɨt bꞌɨgap maka yilo okasi dem. 20Ɨ onggɨt wɨnɨnd Mose kea ukendonj. Ton re Godɨm wɨpɨnd otomanti bꞌɨga na, sɨ ti mog ket tin yɨr ɨpka yiyenonj nowa mobi kɨma ti bꞌuɨm metɨnd. 21Nowa mobi seg ke, re ti bꞌu ake ti mog yɨraronda sɨta borand Nael kɨlɨmɨnd, Ejipt kantri mopyam king Paraomna ngɨmngai bꞌɨgat tin yokatonj onggɨt kɨlɨm ke. Ɨ ton ket ti bꞌɨgajogɨm yongenonj. 22Ɨ Mose bꞌauyaenenonj Ejipt kantri mopyam king Paraomna metɨnd, sɨ ton kea wumɨrjog aukonj komkesa Ejipt rɨgaina omnɨka gasa. Sɨ ɨngkenaemb komkesa tina opurena dɨde tina omnɨka re kea ukoijog danda kɨma na aukɨto.

23“Ɨ re ton poti (40) kemag awonj, ton ket ti garɨnd nony menamena yomnɨkonj odaram ti nany dɨde yɨngganwar, Israel rɨga. 24Sɨ ton ket yikonj towa pɨlwa. Ɨ re ton yɨr yongonj yɨpa Ejipt rɨga nenegɨr kana ingaenand yɨpa Israel rɨgand, ton kea onggɨt Ejipt rɨgaina negɨr mɨle gatab yɨsagɨkonj, dɨde ket mɨra omnam yongandonj uj tama na. 25Ɨ Mose ɨja na nony menamena yomnɨkonj odede da, ‘Koina Israel nany dɨde yɨngganwar bꞌogla bꞌobogɨl nony raukinem da God ɨta ken nitngau ten opendam onggɨt bꞌɨdgotnena ke’. Ajɨ ton maka nony aukɨto. 26Ɨ yɨpa bibɨr kak ke, re ton yɨr angonj nɨmog Israel rɨga bꞌipowand, ton pop ɨl ongka eyenonj rɨgarɨga awowɨm. Ɨ ket ton towa ganggand ngɨmbla omnam amnonj da, ‘Wɨi, wɨn osiemb bꞌipoya re nanyɨnggan i. Nangga pai wɨn walenggyam walenggyam nenegɨr kana bꞌipoya?’ 27Ajɨ onggɨt rɨgat yet re ti rɨgand nenegɨr kana yomnenonj, ton Mosend yotoukitonj yɨu wa, ɨ ket yomnonj da, ‘Yet mor danda mokawonj sowanɨm wɨp iyoi rɨgam dɨde bꞌɨsagɨka rɨgam? 28Ma man singi et ken uj tama na ongandam odede rɨja na re man yɨpa Ejipt rɨga sɨm yonganjmɨt?’ 29Re Mose onggɨtyam tina yɨt utkundonj, ton moga na awonj, ɨ ket bꞌɨkenonj Ejipt ke. Ɨ ton ket yikonj Midiyan gou wa, ɨ obayam awonj onggɨt gowɨnd. Sɨ ademb de ton kongga wokatonj, ɨ ton ket nɨmog bꞌɨga arakonj.

30“Ɨ kwa ton ademb de nɨnda poti (40) kemag bꞌɨskokinonj. Seg ket yɨpa wɨnɨnd re ton yikonj wul kesa tungg wa de Sinai dor wa, ton kea yɨr yongonj yɨpa bꞌuwaep wul dɨmɨl bꞌɨrmatenand. Ɨ kwa Mose yɨr yongonj yɨpa aneru onggɨt bꞌuwaepɨnd. 31Ɨ re Mose yɨr yɨpkonj ɨtemb gasa, ton kɨd kesa awonj. Re ton bꞌobogɨl yɨr ongongɨm yikonj de onggɨt bꞌuwaep wus wa, ton ket Yonggyamɨnd nonykok yutkundonj da, 32‘Kon re mor bꞌuwar waina God en, Abraamɨmna ɨ Isakɨmna ɨ dɨde Yakobɨmna God en.’ Re Mose yɨt utkundonj, ton ukoi moga kɨma kaktɨtɨ aukonj. Sɨ onggɨt penaemb ton maka ket bꞌusaya yɨr aenonj. 33Ɨ Yonggyam kwa tin yomnonj da, ‘Man mor pɨsɨnd yongɨnkak atogɨkine, mop nokɨp ɨtemb pɨpmet rokate re man onyiti mɨbnyɨt re yɨna gou e. 34Kon kea yɨr ongong eyeninyɨmɨn Koina Israel rɨgaina bebɨg kɨma bꞌɨdgotnena de Ejiptɨnd. Ɨ Kon ke utkundenenyɨmɨn towaina bꞌaena. Sɨ onggɨt paemb yu Kon netken dɨkɨnd ten ɨtrekam towaina bebɨg kɨma bꞌɨdgotnenam pɨlke. Sɨ metkɨm, Kon ɨta men mɨtɨtmɨkisɨn de Ejipt wa.’ 35Sɨ Mose ɨntemb jɨ rɨga yena re naskand Israel rɨgap yɨsayo odede yɨt kɨma da, ‘Yet mor danda mokawonj wɨp iyoi rɨgam dɨde bꞌɨsagɨka rɨgam?’ Ajɨ Godɨt ɨtemb rɨga Mosem danda yokawonj Israel rɨga wa wɨp iyoi rɨgam dɨde towaina bꞌɨdgotnenam pɨlke ɨtreka rɨgam. Ɨ God ket onggɨt anerumna yɨmɨnd tin yoramitonj yet re pɨtapɨta awonj bꞌuwaepɨnd, dɨde ket yɨtmɨkitonj towa pɨlwa. 36Ɨ onggɨt Mosetemb moga kɨma danda wɨko dɨde kɨd kesa kɨma danda wɨko amnɨkinonj Ejipt kantri wɨngɨrɨnd ɨ Kuskus Sɨpa ɨjendand ɨ dɨde poti (40) kemag kɨma wul kesa tungg nata menamenand. Sɨ ton ket Israel rɨga apenjinonj Ejipt kantri ke. 37Ɨ ɨntaemb jɨ Mose yet re Israel rɨga wumɨr amninonj da, ‘God ɨta wa tetmɨkitau dem yɨpa bageyam wainajog gu rɨga wa pɨlke odede ɨt re kon re dɨde.’ 38Ɨ ɨntaemb jɨ yɨpaina Mose yet re wul kesa tunggɨnd yɨpand yɨbnenenonj Israel rɨga bobo kɨma. Ɨ onggɨt wɨnɨnd ton yɨbnenenonj re onggɨt aneru kɨma na yet re ton kɨma yɨtnono aenonj Sinai dorɨnd dɨde mera bꞌuwar kɨma na. Ɨ ton ɨntemb jɨ Mose yet re yɨrkokarɨm yɨtkak akasinonj Godɨm pɨlke mera okawam. 39Ajɨ mera bꞌuwarɨp ma singi na aukɨto tin yɨmta undokam. Ɨ ton ket tin yɨsaeneno dɨde nony ɨtendento ɨtendam de Ejipt wa. 40Re Mose Oreb dor ɨjonj God ma yɨt okatam poti (40) bibɨr kɨma, Israel rɨgap Aronɨnd yomno da, ‘Man bꞌogla meranɨm tamnɨkinyɨt nɨnda god yepim ra men wɨp nitiyenanj. Mop nokɨp men ma wumɨr im nangga na re aukenenyɨm onggɨt rɨga Mosem pɨlɨnd yet re sɨn wɨp nomninonj Ejipt ke.’ 41Sɨ onggɨt wɨnɨnd, ton yɨpa bꞌanygɨnena god aidol yomnɨko kau bꞌɨga pɨla. Ɨ ton ket sɨ gasa eyento onggɨt aidolɨm pɨlwa sɨ omnɨkam. Ɨ re ton yɨr yongo towainajog yɨm ke omnɨki ɨtemb gasa, ton ket ma sobijog sam kɨma na dɨde ɨsnawa kɨma na aukenento. 42Sɨ God ten kak eainonj. Ɨ Ton erarinonj towa singi rɨrɨrɨnd ewangayam wub kumbɨnd nɨnda gasa opi re lomkongga, mobi, dɨde ɨki. Sɨ bageyam waina peband onggɨtyam towaina negɨr ewangaya gatab ɨja emb jɨ ɨrɨki yɨbɨm da,

‘Israel gu rɨga, re wɨn wul kesa tunggɨnd wekenot poti (40) kemag kɨma,
yet Kornɨm singi sɨ bꞌangga dɨde sɨ gasa eyeninonj Kor pɨlwa?
Makwa yet.
43Ajɨ wɨn eyenonda wɨn kɨma re wub kumbɨnd bꞌanygɨnena god Molok ewangayapu plaimet na
dɨde yɨpa waina ewangaya aidol ɨki Raipan na.
Sɨ wɨn osiemb aidol amnɨkonda re towa pɨlwa kumsos bꞌamka mana.
Sɨ onggɨt paemb Kon wen teaukeninyɨn dem wɨmenam de paja tungg Babilon wa,
ɨ dɨde ket nɨnda kantri nata.’
44“Ajɨ kwa yɨpa sɨ omnɨkapu yɨna plaimet toda kea yɨbnenenonj mera bꞌuwar kɨma de wul kesa tunggɨnd. Ɨ onggɨtyam met oranga yɨt re ɨja naemb jɨ. Naska God Mosem youyawonj Tina ɨsamki wɨp met orangam. Sɨ Mose ket ɨtemb met yorangonj Israel rɨga kɨma ɨja na wɨp ɨt re rɨngmana re ton yɨr yongonj. Ɨ God omandemb jɨ ket towa pɨlwa pɨtapɨta aukenenonj onggɨt metɨnd da, ‘Kon ɨta wɨn kɨma nɨbnenenyɨn.’ 45Ɨ Mera bꞌuwarɨp kea onggɨtyam yɨna plaimet yiyeneno wul kesa tungg nata. Ɨ yɨmta ke ket, re ton Yosuwa kɨma wuwonj de God ma obagɨki kesa rɨgaina Kanaan gou wa, ton kea yiyeno onggɨtyam yɨna plaimet ton kɨma. Ɨ God opimemb Tina obagɨki kesa rɨga eaukeninonj meraina bꞌuwar wa wɨpɨnd. Ɨ ton kwa yiyeneno, ngɨrpu onggɨt wɨnɨnd re Dawid Israel king pɨpmet yokatonj. 46Ɨ God ma sobijog na Dawidɨm wurar yogoninonj. Sɨ Dawid Godɨnd yɨgekitonj da, ‘Ra man singi taet, kon motrangaen yɨpa mor wɨmenapu met yɨpand wɨmenam Yakobɨmna gu rɨga kɨma.’ 47Ajɨ God maka yingawonj tin onggɨtyam met orangam, sɨ ti bꞌɨga Solomonɨt ket Ti yorangawonj. 48Ajɨ pumbjogyam God ma ɨta wɨmena yikeny rɨgaina yɨm ke orangi metɨnd. Sɨ ɨja emb jɨ bageyam yindeny onggɨt gatab da, 49‘Yonggyam yindeny da,

“Wub kumb re koina omitapu kasa e,
dɨde gowukoi re koina pɨs oramitapu pɨpmet e.
Sɨ rɨngma, wɨn rɨrɨr e koina odede ukoi wɨmenapu met notrangaya?
O rokate kor wɨram wɨmenapu pɨpmet nɨtɨbnau?
50Ma ma wub ake gou dɨde komkesa gasa re koina yɨm ke omnɨki im?” ’
51“Sɨ wɨn re korɨrkorɨr rɨga im, ɨ waina gar re rogɨlkak im dɨde yɨpya re dum im. Sɨ wɨn God ma yɨt wumɨr kesa dɨde utkunda kesa ainindam. Ɨ wɨn sɨram bꞌɨrari kesa Yɨnayɨna Wɨngawɨngand yoenenya. Sɨ wɨda re yɨpa wɨp mɨle im amnɨkenenindam wa bꞌuwar re dɨde. 52Waina bꞌuwarɨp bebɨg dɨde bꞌɨsadrena kɨma nenegɨr mɨle amnɨkenento komkesa bageyam rɨga wa pɨlɨnd. Ɨ ton kea uj andrɨkenento bageyam yepiya re tulatula pɨtapɨta omnena iyo da, ‘Ɨta Negɨr Kesa Dɨmdɨmjog Rɨga ik dem.’ Sɨ yu ket wɨn kemb onggɨtyam Negɨr Kesa Dɨmdɨmjog Rɨgamna tɨb iyena rɨga im dɨde Ti ongandayam im ainindam. 53Wɨn kea emdɨtondam gog yɨt rɨna re Mose akasinonj anerum pɨlke, ajɨ wɨn ma opima owama eyenindam.”

Rɨgap Stepanond Gɨmokɨp ke Yɨdrɨko.

54Ɨ re rɨgap Stepanomna onggɨtyam yɨt utkundo, ton ma sobijog na gar soro aukɨto dɨde tinɨm weyat bꞌɨpendena kɨma wuwenonj. 55Ajɨ Stepanomna gar re Yɨnayɨna Wɨngawɨngat yɨndangɨr yomnonj. Ɨ re ton ket yɨr pumb wa yikenonj, ton kea yɨr angonj God ma bꞌogɨl ɨnyomarena dɨde Yesund onyiti Godɨmna yɨmjog yɨm tab ke juwai kɨma pɨpmetɨnd. 56Ɨ ton yindonj da, “Yɨr de, kon ɨta yɨr yongen pumb tungg ɨpangendi dɨde Rɨgamna Bꞌɨga onyiti Godɨmna yɨmjog yɨm tab ke juwai kɨma pɨpmetɨnd.” 57Ɨ ton ket komkesa rɨgap ukoijog ara kɨma dɨde towaina yɨpya bꞌutwangka kɨma ti pɨlwa yɨpand ɨgmarento. 58Ɨ ton ket tin yokato dɨde ɨgonyɨgony yiyo dea ta onggɨt taun bau wa, ɨ ket yɨskanto. Ɨ ket bꞌanygɨnena yɨr ungatayam rɨgap towaina kobɨrgɨm aramkɨto yɨpa sisɨl rɨga nyɨ da Saul, tina pɨs wɨpɨnd Stepanond ɨdrɨka gatab yɨr ungata mɨle omnɨkam dɨde ket tonpiyamb naska gɨmokɨp bꞌɨskento, ngɨrpu rɨgap gɨmokɨp ke yɨdrɨko. 59Ɨ re ton dɨdea tin gɨmokɨp ke yɨdrɨko, Stepano Yonggyamɨnd ara yɨawonj da, “Kor Yonggyam Yesu! Yokate koina wɨngawɨnga!” 60Ɨ ton ket kumsos bꞌamkonj, dɨde ket ukoi kana arara aenonj da, “Kor Yonggyam! Goro man onggɨtyam towaina negɨr mɨle nonyɨnd tawaminyɨt, ajɨ eomnenawaine!” Onggɨt yɨt seg ke, ton uj awonj.

Copyright information for GDR